Increasingly intense wildfires are burning forests across Australia and the western United States. They are fueling concern among locals and health professionals about the long-term health effects of smoke exposure.
Những vụ cháy rừng ngày càng khủng khiếp đang thiêu đốt các khu rừng dọc nước Úc và phía Tây Hoa Kỳ. Chúng đang làm gia tăng sự lo lắng của người dân địa phương và các chuyên gia y tế về những ảnh hưởng lâu dài tới sức khỏe khi tiếp xúc với khói.
Kelsey Norton’s home in Paradise, California, was destroyed by a powerful wildfire last year.
Nhà của Kelsey Norton ở tại Paradise, California, đã bị phá hủy bởi cơn cháy rừng kinh hoàng vào năm ngoài.
The flames came first. Then came smoke– from the surrounding forest and from the thousands of homes that burned. A thick cloud of smoke surrounded parts of the area for weeks. It left Norton struggling to breathe.
Các đám lửa bùng lên trước. Sau đó là khói – từ khu rừng xung quanh và từ hàng ngàn căn nhà bị thiêu đốt. Một đám mây khói dày đặc quanh quẩn tại khu vực hàng tuần liền. Nó khiến Norton khó thở.
Next came sickness. – Sau đó là những căn bệnh
Norton, a 30-year-old nurse, has dealt with respiratory infections that reduce her strength. Work has become difficult. She worries about future health problems she may have.
Norton, một y tá 30 tuổi, đã mắc bệnh nhiễm trùng đường hô hấp, khiến sức khỏe cô giảm sút. Việc đi làm trở nên khó khăn hơn. Cô lo lắng về những vấn đề sức khỏe mình có thể phải đối mặt trong tương lai.
“I don’t want to have cancer in my 50s because I inhaled smoke in my 30s,” Norton told the Associated Press.
“Tôi không muốn bị ung thư vào những năm 50 tuổi vì tôi đã hít phải khói vào những năm mình 30 tuổi,” Norton chia sẻ với báo Associated Press.
The immediate effects of the November 2018 fire that tore through Paradise are well known. But little is known about the long-term effect of intense smoke exposure.
Các ảnh hưởng ngay lập tức của đám lửa từ tháng 11 năm 2018 đã cháy dọc Paradise được nhiều người biết đến. Nhưng rất ít người biết về ảnh hưởng lâu dài của việc tiếp xúc với đám khói dày đặc.
The risks are far-reaching. Climate change is making some parts of the world drier. Drier environments are more likely to experience fires. The fires send up smoke clouds that can travel thousands of kilometers, affecting millions of people.
Những rủi ro ảnh hưởng khá sâu rộng. Biến đổi khí hậu khiến một vài vùng trên thế giới khô hạn hơn. Môi trường khô hạn hơn có thể gây ra các đám cháy. Và các đám cháy tạo ra các mây khói có thể di chuyển đến hàng ngàn kilomet, ảnh hưởng tới hàng triệu người.
Australia – Úc
Hundreds of fires are currently burning across Australia. They began burning in September. Smoke from the fires has spread across more than 20 million square kilometers. The United Nations weather agency and the Copernicus Atmospheric Monitoring Service reported the smoke has moved across the Pacific Ocean, reaching South America.
Hàng trăm đám cháy hiện đang thiêu đốt dọc nước Úc. Chúng bắt đầu bùng lên từ tháng 9. Khói từ đám cháy đã lan ra hơn 20 triệu kilomet vuông. Cơ quan khí hậu của Liên Hợp Quốc và Dịch vụ Giám sát Khí quyển Copernicus tuyên bố rằng đám khói đa băng qua Thái Bình Dương, chạm đến Nam Mỹ.
The fires in Australia have destroyed more than 2,000 homes and killed at least 26 people. Officials have ordered several evacuations in New South Wales and the neighboring state of Victoria. Both states also issued hazardous air quality warnings for affected areas. Officials said people with health problems should consider moving somewhere else until the smoke clears.
Đám cháy tại Úc đã phá hủy hơn 2,000 căn hộ và giết ít nhất 26 người. Các quan chức đã ra lệnh sơ tán tại vùng New South Wales và bang Victoria ở vùng lân cận. Cả hai bang đang đưa ra các cảnh báo chất lượng không khí nguy hiểm cho những khu vực bị ảnh hưởng. Các quan chức cho biết những người gặp vấn đề về sức khỏe nên cân nhắc việc chuyển đi nơi khác cho đến khi đám khói tan.
Health risks – Các nguy cơ sức khỏe
Every year, an estimated 20,000 people die sooner than expected in the United States because of continuous wildfire smoke exposure. Scientists expect that number to double in the next 100 years.
Mỗi năm, ước tính có khoảng 20,000 người chết sớm hơn dự kiến tại Hoa Kỳ bởi tiếp xúc thường xuyên với khói từ cháy rừng. Các nhà khoa học cho rằng con số này sẽ tăng gấp đôi trong vòng 100 năm tới.
The California National Primate Research Center is carrying out one of the few long-term health studies on wildfire smoke exposure. They are studying the effects the smoke can have on monkeys. For the study, they looked at the lungs of 50 rhesus monkeys. The monkeys were living in outdoor pens year-round.
Trung tâm Nghiên cứu Linh Trưởng Quốc gia đang thực hiện một trong một vài nghiên cứu về sức khỏe lâu dài về việc tiếp xúc với khói cháy rừng. Họ đang nghiên cứu về tác hại của khói lên khỉ. Trong cuộc nghiên cứu, họ quan sát phổi của 50 con khỉ rhesus. Những con khỉ này sống quanh năm ở ngoài trời.
In 2008, they were exposed to a long period of wildfire smoke. The monkeys were babies at the time. They went on to develop lungs 20 percent smaller than another group of monkeys born a year later, researchers found.
Vào năm 2008, chúng bị tiếp xúc với khói cháy rừng trong một khoảng thời gian dài. Những con khỉ này còn bé vào thời điểm đó. Các nhà nghiên cứu nhận ra rằng phổi của chúng phát triển với thể tích 20% bé hơn so với nhóm những con khỉ sinh ra 1 năm sau đó.
The center’s associate director of research, Lisa Miller, said of the study, “It’s the closest animal model to replicate what happens with kids.”
Phó giám đốc của trung tâm nghiên cứu, Lisa Miller, cho biết về cuộc nghiên cứu, “Đây là mẫu động vật gần gũi nhất để mô phỏng điều gì xảy ra với những đứa trẻ.”
Studies of wildland firefighters also offer a look at the risks of smoke inhalation. Wildland firefighters are trained especially to fight wildfires.
Các nghiên cứu về lính cứu hỏa ở vùng hoang dã cũng đưa ra quan điểm về nguy cơ gặp phải khi hít phải khói. Các lính cứu hỏa ở vùng hoang dã được huấn luyện đặc biệt để chiến đấu với các đám cháy thiên nhiên.
These studies have shown notably higher rates of lung cancer and death from heart disease among the firefighters, said Michael Kleinman. He researches the health effects of air pollution and is a professor of environmental toxicology at the University of California, Irvine.
Theo Michael Kleinman, những nghiên cứu này đã cho thấy chỉ số ung thư phổi và số cái chết do bệnh tim của các lính cứu hỏa cao một cách đáng lưu ý. Ông nghiên cứu về các tác hại lên sức khỏe của ô nhiễm không khí và là chuyên gia về chất độc môi trường tại Đại học California, Irvine.
Firefighters get hit with smoke much more often and at much higher levels. But Kleinman said a small increase in illnesses could be expected among people who have been exposed to wildfire smoke across California and the West.
Lính cứu hỏa tiếp xúc với khói thường xuyên hơn và ở mức độ nguy hiểm hơn rất nhiều. Nhưng Kleinman cho biết có một sự tăng nhẹ trong số các bệnh mà những người đã tiếp xúc với khói cháy rừng tại California và phía Tây có thể mắc phải.
The cycle of sickness – Chu kỳ của bệnh tật
Kelsey Norton remembers fleeing Paradise with her boyfriend. It was the morning of November 8, 2018. She said the smoke was so thick “it was like midnight.”
Kelsey Norton nhớ về cuộc chạy trốn khỏi Paradise cùng với bạn trai của mình. Đó là buổi sáng ngày 8 tháng 11, 2018. Cô cho biết đám khói cực kỳ dày đặc “Khi đó như là ban đêm vậy.”
A few days later, she went back to work at a hospital in Chico, about 24 kilometers from Paradise. But smoke from the still-burning wildfire had made it inside the hospital itself.
Một vài ngày sau đó, cô quay lại làm việc tại bệnh viện ở Chico, cách khoảng 24 kilomet kể từ Paradise. Nhưng khói từ đám cháy rừng đang diễn ra còn len lỏi vào cả bên trong bệnh viện.
There was not enough face protection to go around. So, Norton says, she went without any protection for several days.
Không có đủ công cụ bảo vệ mặt để đi lại xung quanh. Vì vậy, theo Norton, cô đã đi làm mà không có bất cứ che chắn gì trong nhiều ngày trời.
At first, she felt just a little out of breath, But two weeks later, she developed a respiratory infection. Her body temperature was high and she had severe congestion.
Ban đầu, cô chỉ thấy nghẹt thở một chút. Nhưng sau 2 tuần, cô bị nhiễm trùng đường hô hấp. Thân nhiệt của cô tăng cao và cô còn bị nghẹt mũi nghiêm trọng.
When she finally got better, she got sick again. And then again. She has had eight or nine respiratory infections in the past year.
Khi cô cuối cùng đã khỏe hơn, cô lại bị ốm lần nữa. Và lần nữa. Và cô đã trải qua 8 hoặc 9 lần nhiễm trùng đường hô hấp trong năm ngoái.
She said, “I just want to break this cycle of sickness.”
Cô cho biết, “Tôi chỉ muốn phá vỡ vòng lặp bệnh tật này thôi.”
Norton is one of about 9,000 people taking part in a study on smoke exposure in Paradise and other California communities. The work is led by researchers at the University of California, Davis.
Norton là một trong số khoảng 9,000 người tham gia nghiên cứu về sự tiếp xúc với khói tại Paradise và cộng đồng khác tại California. Nghiên cứu này được dẫn đầu bởi các nhà nghiên cứu tại Đại học California, Davis.
The researchers plan to study the long-term health of a small number of those 9,000 people in the coming years. They are also working with the primate center to see if the effects seen in the young monkeys are at all similar to those seen in young humans.
Các nhà nghiên cứu lên kế hoạch nghiên cứu về tình trạng sức khỏe lâu dài của một vài người trong số 9,000 người trong những năm tới. Họ cũng đang làm việc với trung tâm linh trưởng để quan sát nếu các ảnh hưởng tìm thấy ở những con khỉ con liệu có tương tự với những đứa trẻ người hay không.
Burning building materials – Thiêu cháy vật liệu xây dựng
The wildfires in Australia and the western U.S. have burned thousands of homes and other structures — not just wood from trees. This adds to the health risks, experts say. Building materials and household items made from petroleum-based plastics burn hotter and generate smoke that is more poisonous.
Các vụ cháy rừng tại Úc và phía Tây Hoa Kỳ đã thiêu rụi hàng ngàn căn hộ và các kết cấu hạ tầng khác – không chỉ là gỗ của cây. Theo các chuyên gia, điều này làm tăng thêm các nguy cơ sức khỏe. Các vật liệu xây dựng và đồ gia dụng làm từ nhựa petroleum bị đốt cháy dữ dội hơn và tạo thành các đám khói độc hại hơn.
Nicholas Kenyon is a researcher involved in the effort. He said identifying the health effects of smoke is increasingly urgent.
Nicholas Kenyon là nhà nghiên cứu tham gia vào công trình này. Ông cho biết nhận diện các ảnh hưởng của khói lên sức khỏe đang ngày càng cấp bách.
“We’ve got the population affected right now, but … this is going to be the entire West,” Kenyon said. “Nobody’s been really inhaling this kind of stuff from structures until now.”
“Đang có một lượng dân số bị ảnh hưởng ngay lúc này, nhưng …. tình trạng này sẽ lan ra cả vùng phía Tây.” Kenyon cho biết. “Không ai đã thực sự hít vào những loại khói từ những các công trình xây dựng cho đến hiện tại.”
Nguồn: VOA
New words:
exposure – n. the fact or condition of being affected by something or experiencing something
respiratory – adj. of or relating to breathing or the organs of the body that are used in breathing
inhale(d) – v. to breathe in
evacuation(s) – n. the act of forcing someone to leave a dangerous place
hazardous – adj. involving risk or danger
pen(s) – n. a small enclosed area for animals
replicate – v. to repeat or copy something exactly
toxicology – n. the study of poisonous chemicals and drugs and how a person or other living thing reacts to them
congestion – n. the condition of having ones respiratory system blocked with fluid such as blood or mucus
cycle – n. a repeating series of events or actions
Xem thêm:
- Người dân Trung Quốc dùng ứng dụng di động theo dõi virus Corona
- Cách đặt báo thức mỗi sáng khỏe mạnh
- Samsung ra mắt mẫu điện thoại Galaxy Z Flip màn hình gập độc lạ
